تو کنکور تجربی، یه درس هست که خیلی‌ها دوسش دارن ، خیلی‌ها هم ازش می‌ترسن که اون درسه زیست‌شناسی! حتی ممکن بشه گفت مهم‌ترین درس تو کل مسیر کنکور رشته‌ی تجربیه. چرا؟ چون توی رتبه آوردن، انتخاب رشته، و رسیدن به هدف‌هایی مثل پزشکی و دندون و دارو، زیسته که حرف اول رو می‌زنه.
زیست فقط حفظ کردن یه عالمه کلمه نیست؛ پر از نکته‌ست، پر از ارتباط‌های ریزبینانه بین فصل‌ها، و اونایی که سعی میکنن قشنگ یاد بگیرن، بیشتر از بقیه جلو می‌زنن. توی سالهای اخیر، سوال‌های زیست هر سال مفهومی‌تر، ترکیبی‌تر و سخت‌تر شده، و دیگه نمی‌شه فقط با حفظ کردن جزئیات جلو رفت.
پس اگه دنبال رتبه خوب و قبولی تو رشته‌های شاخص هستی، باید بدونی زیست‌شناسی فقط یه درس نیست؛ یه عامل تعیین‌کننده‌ست که اگه بتونی باهاش کنار بیای، می‌تونه مسیرتو کاملاً عوض کنه
اما نکته‌ی مهم اینه که زیست دوازدهم از همه‌ی پایه‌ها مهم‌تره. چرا؟ چون معمولاً حدود ۱۵ تا ۱۸ تست از کل ۵۰ تست زیست، از دوازدهم طرح می‌شن! تازه خیلی از سوالای ترکیبی هم پایه‌ی اصلی‌شون مباحث دوازدهمه. یعنی اگه بخوای توی این رقابت برنده بشی ، باید تمرکز اصلیت رو بذاری روی دوازدهم و بقیه‌ی پایه‌ها رو مکمل و پشتیبان ببینی.
گروه ترازسازان در این مطلب قراره شما رو با مهم‌ترین و ترازسازترین مباحث زیست‌شناسی آشنا کنه؛ اما اگه دلت می‌خواد این مباحثو کامل‌تر، عمیق‌تر و با روش‌های تستی حرفه‌ای یاد بگیری، حتماً یه سری به پکیج جامع زیست ترازسازان بزن!
فصول مهم (ترازساز) زیست در هر پایه:
در ادامه فصل های مهم و تراز ساز هر پایه گفته می شود .
پایه دهم
تو پایه دهم، سه فصل هستن که طراحا خیلی از اونا استفاده می کنن:
- فصل ۱ (زیست‌شناسی، دیروز، امروز، فردا):
خیلی‌ها از بچه ها فکر میکنن فصل آسونیه و بی‌خیالش می‌شن، اما اشتباه بزرگیه. این فصل پایه‌ی درک علمی ساختارهای زیستیه. سوال‌هاش معمولاً ترکیبیه با فصلای دیگه مثل تنظیم محیط داخلی یا ساختار یاخته. مثلاً تو کنکور ۱۴۰۲ یه تست ترکیبی داشت از همین فصل با دوازدهم!
آنزیم‌ها، بافت‌ها، ترشحات، فرآیندها…همه‌ش باعث میشه این فصل تست‌خیزباشه! این فصل نکته‌هایی که داره اکثراً توی شکل‌ها وتصاویره . تو کنکور ۱۴۰۰ از آنزیم پپسین یه سوال مفهومی سخت داده بودن که بدون درک روند هضم اصلا نمی‌شد حلش کرد.
یکی از فصل‌هاییه که دانش آموزا رو به اشتباه میندازه ! چرا؟ چون فرآیندهای متوالی مثل گلیکولیز، چرخه‌ی کربس، زنجیره‌ی انتقال الکترون پر از جزییاته. تست‌های کنکور این فصل معمولاً مفهومی هستن و همراه با جدول یا شکل میان.
پایه یازدهم
نورون و انتقال پیام و قوس‌های انعکاسی و نقش سیستم عصبی، پر از نکته‌های ترکیبیه. تست‌های این فصل معمولاً تحلیل نمودار یا شکل‌های کتاب هستن.
مثلاً تو کنکور ۱۴۰۱، یه سوال پیچیده از انتقال پیام عصبی اومده بود که فقط با تجسم شکل‌ها و مراحل می‌شد حلش کرد.
فصلیه که خیلی از دانش آموزا اونو سرسری می‌خونن، اما باید بدونید که تست زیاد داره. مخصوصاً گیرنده‌ها، تفاوت ساختاری چشم و گوش، انتقال حس‌ها به مغز و نقش مخچه. شکل چشم و مسیر نور یکی از پرتکرارترین قسمت‌ها توی تست هاییه که توی کنکورهای سال های اخیر اومده .
این فصل پر از فرآینده: لنفوسیت‌ها، آنتی‌بادی‌ها، حافظه‌ی ایمنی، واکسن، پیوند اعضا و… و چون خیلی از این مفاهیم جدیدن، تو ذهن خیلی‌از بچه ها خوب جا نمی‌افته. برای همین طراحا ازش سوال مفهومی زیاد می‌دن.
پایه دوازدهم
- فصل ۱ (مولکول‌های اطلاعاتی):
فصل‌های مربوط به DNA، RNA، رونویسی و ترجمه ؛ هرچی جلوتر بری، بیشتر می‌فهمی چقدر فصلای دیگه بهش وابسته‌ان. برای همینم طراحا همیشه از این فصلا سؤالای ترکیبی و مفهومی در میارن.
- فصل ۲ (جریان اطلاعات در یاخته):
جهش، تنظیم ژن، رمزهای ژنتیکی… فصل سخت و بسیار مهمیه. معمولاً سوالاش جدول‌دار، نموداری یا با اطلاعات اضافیه تا ذهنو چالش بکشه.
تنظیم هورمونی، سیستم‌های عصبی و هورمونی در کنار هم، مثال‌های زیاد (مثل گیاهان)، طراح‌ها عاشق ترکیبش با فصل ۱۱ یازدهم هستن!
تو کنکور ۱۴۰۱ یک سوال ترکیبی گیاهی داده بودن که بدون فهم این فصل، حلش ممکن نبود.
زیست‌شناسی یه درس معمولی و حفظی نیست. یه بازی ذهنیه، یه رقابت بین شکل و مفهوم، بین تحلیل و ترکیب. هرکسی بتونه خودش رو توی این رقابت بالا بکشه ، شانس خیلی بالایی برای موفقیت و رتبه اوردن تو کنکور داره. پس اگه می‌خوای از رقبا بزنی جلو، زیست رو جدی بگیر و تمرکزت رو روی اون بالا ببر.
تحلیل مباحث بودجه‌بندی زیست
حالا بیایم یه نگاهی بندازیم به جدول بودجه‌بندی سوالات زیست‌شناسی در کنکور تجربی. توی این جدول، تعداد سوالات از موضوعات مختلف تو دو کنکور سال ۱۴۰۲ (دی و تیر) مشخص شده:
| مباحث موضوعی |
تعداد سوال کنکور دی 1402 |
تعداد سوال تیر 1402 |
| جانوری انسانی |
18 |
13 |
| جانوری غیر انسانی |
4 |
5 |
| گیاهی |
8 |
6 |
| سلولی مولکولی |
4 |
2 |
| ژنتیک |
4 |
4 |
| ترکیبی |
3 |
11 |
یه نگاه سریع به جدول کافیه تا بفهمی که “جانوری انسانی” همچنان تست خیز ترین سوالات رو داره یعنی اگر یه دانش‌آموز بخواد بیشترین بازدهی رو داشته باشه، باید تمرکزشو بذاره روی فصل‌هایی مثل گردش مواد، دستگاه عصبی، هورمون‌ها، ایمنی، گوارش، تنفس و دفع.
اما یه نکته‌ی خیلی مهم‌ترسوالات ترکیبی هستن که در کنکور اهمیت زیادی داره.
تو کنکور تیر ۱۴۰۲، ۱۱ تا سوال به طور رسمی “ترکیبی” اومده بوده! یعنی سوال‌هایی که فقط با تسلط همزمان روی چند فصل یا حتی چند پایه قابل حل هستن. مثلاً یه سوال ترکیبی می‌تونه بافت، ایمنی و گردش مواد رو تو یه گزینه به طور همزمان ازت بپرسه و ازت انتظار داشته باشه بفهمی که کدوم سلول داره چی کار می‌کنه!
حالا این یعنی چی؟ یعنی دیگه نمی‌شه زیست رو فصل به فصل خوند و به همون بسنده کرد . باید از اول یاد بگیری که مطالب رو به هم ربط بدی، با نمودار و شکل، با جدول و مقایسه، با مرور ترکیبی و خلاصه‌نویسی می تونی از پس سوالات ترکیبی بربیای .
تحلیل دو سال اخیر کنکور:
در مقایسه‌ی کنکور دی و تیر ۱۴۰۲ یه نکته‌ی جالب اینه که:
- در دی‌ماه، سوالات بیشتر رفتن سمت مفاهیم پایه‌ای و متن کتاب.
- در تیرماه، سوالات بیشتر تحلیل‌محور و ترکیبی بودن.
مثلاً در کنکور دی ۱۴۰۲، فصل‌هایی مثل جریان اطلاعات و ایمنی با سوالات دقیق متنی ظاهر شدن. اما توی تیر ۱۴۰۲سوالات ترکیبی از گوارش + تنفس + آنزیم‌ها یا ترکیب ایمنی + گردش مواد + تنظیم عصبی.
روش مطالعه:
- فصول جانوری انسانی: بالاترین جایگاه رو داره؛ باید خیلی بی‌نقص بخونیش.
- گیاهی و غیرانسانی: کمتراز جانوری انسانیه ولی این فصول پراز تست هایی است که اونایی که رتبه میخوان باید روش تسلط داشته باشن .
- ژنتیک و مولکولی و سلولی: مفهومی، نموداری، نباید فقط حفظشون کنی، باید بفهمی چی داره اتفاق می‌افته.
- ترکیبی: سؤالات ترکیبی زیست‌شناسی، سؤالاتی هستن که چند فصل یا چند مفهوم رو همزمان در یک سؤال بررسی میکنن. این سؤالات بیشتر روی درک عمیق، ارتباط بین مطالب، و تجسم مطالب تصویری تمرکز دارن، نه فقط حفظ کردن
| مباحث موضوعی |
تعداد سوالات کنکور 1400 |
تعداد سوالات کنکور 1401 |
| جانوری انسانی |
15 |
16 |
| جانوری غیر انسانی |
4 |
5 |
| گیاهی |
6 |
7 |
| سلولی و مولکولی |
4 |
3 |
| ژنتیک |
5 |
5 |
| ترکیبی |
16 |
14 |
پیش بینی کنکور سالهای بعد
- جانوری انسانی: در هر دو سال، بیشترین تعداد سوالات از این مبحث بوده است. فصل‌هایی مانند گردش مواد، دستگاه عصبی، هورمون‌ها، ایمنی، گوارش، تنفس و دفع از جمله مباحث پرتکرار هستند.
- ترکیبی: تعداد بالای سوالات ترکیبی نشان‌دهنده‌ی اهمیت درک عمیق و ارتباط بین مفاهیم مختلف زیست‌شناسی است. دانش‌آموزان باید توانایی تحلیل و ترکیب اطلاعات از فصل‌های مختلف را داشته باشند.
- گیاهی و غیرانسانی: اگرچه تعداد سوالات از این مباحث کمتر است، اما به دلیل پیچیدگی مفاهیم و نیاز به درک دقیق، اهمیت ویژه‌ای دارند.
- سلولی و مولکولی و ژنتیک: این مباحث نیازمند درک مفهومی و تسلط بر فرآیندهای زیستی هستند. سوالات معمولاً به‌صورت نموداری و تحلیلی مطرح می‌شوند.
برای موفقیت در زیست‌شناسی کنکور تجربی، دانش‌آموزان باید:
- بر مباحث جانوری انسانی تسلط کامل داشته باشند.
- توانایی تحلیل و ترکیب مفاهیم از فصل‌های مختلف را تقویت کنند.
- مفاهیم گیاهی و غیرانسانی را با دقت مطالعه کنند.
- بر مباحث سلولی، مولکولی و ژنتیک با رویکرد تحلیلی مسلط شوند.
- از روش‌های تصویری و نموداری برای درک بهتر مفاهیم استفاده کنند.
- از ژنتیک نباید غافل بشید.
معرفی یکی از بهترین مدرسان زیست شناسی
خب یک دوره خوب با یک مدرس بسیار خوب بهتون معرفی می کنیم :
- آیدین امینی دانشجوی داندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
- فارغ التحصیل دبیرستان علامه حلی 1 تهران
- دارای مدال نقره المپیاد زیست شناسی
- مدرس دهم تا دوازدهم زیست در گروه مدرسان برتر ترازسازان
با پکیج زیست کنکور (ترازسازان) یادگیری مفهومی رو تجربه کن و قدم به قدم به تراز رویاییت نزدیک شو !