فرق لایفو و فایفو در محاسبات مالیاتی

روش ارزیابی و قیمت گذاری موجودی کالا، موضوع بسیار مهمی است که کسب و کارها در فرایندهای مدیریت مالی خود مخصوصا در محاسبات مالیاتی با آن مواجه هستند.

در ترازسازان می خواهیم به بررسی این دو روش بپردازیم:

در این زمینه، دو روش معروف و متداول وجود دارد که هریک از آن‌ها تأثیرات متفاوتی بر روی سود و در نتیجه مالیات پرداختی شرکت‌ها دارند: LIFO (آخرین وارده، اولین صادره) و FIFO (اولین وارده، اولین صادره). هر یک از این روش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارد و انتخاب هر کدام از آن‌ها می‌تواند تأثیرات مهمی در محاسبات مالیاتی یک سازمان داشته باشد.

روش FIFO (اولین وارده، اولین صادره):

روش FIFO به معنای «اولین وارده، اولین صادره» است. در این روش، فرض بر این است که کالاهایی که اولین بار وارد انبار شده‌اند، ابتدا به فروش می‌رسند یا مصرف می‌شوند. به عبارت دیگر، موجودی‌های قدیمی‌تر ابتدا به عنوان فروش رفته تلقی می‌شوند، و موجودی‌های جدیدتر باقی می‌مانند.

در شرایط تورمی، یعنی زمانی که قیمت کالاها به طور مداوم افزایش می‌یابد، این روش باعث می‌شود که موجودی‌های باقی‌مانده در انبار با قیمت‌های بالاتری ارزیابی شوند، که در نهایت منجر به شناسایی سود بیشتر توسط شرکت‌ها می‌شود. این سود بیشتر، به نوبه خود منجر به افزایش مالیات پرداختی شرکت‌ها خواهد شد. به همین دلیل، سازمان‌های امور مالیاتی تمایل زیادی به استفاده از روش FIFO دارند، زیرا در این روش شرکت‌ها معمولاً سود بیشتری شناسایی می‌کنند و بدین ترتیب مالیات بیشتری پرداخت می‌کنند.

از سوی دیگر، در روش FIFO، قیمت‌گذاری موجودی‌ها به طور دقیق نشان‌دهنده ارزش فعلی کالاهای موجود در انبار است. یعنی در این روش، کالاها با آخرین قیمت‌ها ارزیابی می‌شوند که به واقعیت‌های بازار نزدیک‌تر است.

روش LIFO (آخرین وارده، اولین صادره):

در مقابل روش FIFO، روش LIFO به معنای «آخرین وارده، اولین صادره» است. در این روش، فرض بر این است که کالاهایی که اخیراً وارد انبار شده‌اند، ابتدا به فروش می‌رسند یا مصرف می‌شوند. در نتیجه، موجودی‌های قدیمی‌تر معمولاً در انبار باقی می‌مانند.

یکی از ویژگی‌های کلیدی روش LIFO این است که در شرایط تورمی، قیمت‌گذاری موجودی‌ها به طور معمول باعث می‌شود که هزینه‌های فروش (COGS) بالاتر از حالت FIFO باشد، زیرا قیمت کالاهای اخیر خریداری شده (که معمولاً گران‌تر هستند) ابتدا به عنوان بهای تمام شده کالا در نظر گرفته می‌شود. این امر باعث می‌شود که سود ناخالص کاهش یابد و در نتیجه مالیات پرداختی کمتر شود.

از آنجا که در این روش، بهای تمام شده کالاهای فروخته شده بالاتر است، در نتیجه شرکت‌ها سود کمتری شناسایی می‌کنند و مالیات کمتری می‌پردازند. در شرایط تورمی، این ویژگی به نفع شرکت‌ها می‌تواند باشد، زیرا با کاهش سود شناسایی‌شده، فشار مالیاتی کاهش می‌یابد.

تفاوت‌های کلیدی میان FIFO و LIFO

در اینجا به بررسی این تفاوت های کلیدی می پردازیم:

تأثیر بر سود و مالیات

در شرایط تورمی، روش FIFO معمولاً باعث شناسایی سود بیشتر و در نتیجه پرداخت مالیات بالاتر می‌شود. در مقابل، روش LIFO به دلیل شناسایی هزینه‌های بالاتر (با فرض افزایش قیمت‌ها) موجب کاهش سود شناسایی‌شده و در نهایت کاهش مالیات می‌شود.

قیمت‌گذاری موجودی‌ها: در FIFO، موجودی‌ها با قیمت‌های جدیدتر و بالاتر ارزیابی می‌شوند که به واقعیت‌های بازار نزدیک‌تر است. این روش قیمت‌گذاری می‌تواند تصویر دقیقی از وضعیت مالی شرکت به سهامداران و مقامات مالیاتی ارائه دهد. اما در LIFO، قیمت‌گذاری موجودی‌ها به بهای تمام شده کالاهایی که به تازگی وارد انبار شده‌اند، انجام می‌شود که معمولاً بالاتر از بهای تمام شده کالاهای قدیمی است.

دقت در تخمین موجودی‌ها: یکی از مزایای روش FIFO این است که تخمین موجودی‌های پایان دوره با دقت بیشتری انجام می‌شود. چرا که در این روش، موجودی‌های جدیدتر معمولاً از انبار خارج می‌شوند و موجودی باقی‌مانده نمایانگر موجودی‌های قدیمی‌تر با قیمت‌های کمتر است. در مقابل، در LIFO، تخمین موجودی‌های باقی‌مانده دقیق‌تر نیست، زیرا موجودی‌های قدیمی‌تر در انبار باقی می‌مانند و ممکن است ارزش آن‌ها به دلیل تورم تغییر کرده باشد.

محبوبیت در اروپا: در کشورهای اروپایی و بسیاری از کشورها، روش LIFO به دلیل ایجاد فضا برای فرار مالیاتی و شناسایی سود کمتر، ممنوع است. این امر به دلیل نگرانی‌های مربوط به شفافیت مالی و کنترل دقیق مالیات‌ها است. در عوض، بیشتر کشورهای اروپایی از روش FIFO یا سایر روش‌های موجود استفاده می‌کنند تا مالیات‌ها به درستی و به میزان واقعی شناسایی شوند.

چرا روش LIFO در وضعیت تورمی مطلوب‌تر است؟

در کشورهایی که با تورم بالا مواجه هستند، مانند ایران، روش LIFO معمولاً برای شرکت‌ها جذاب‌تر است. چرا که با شناسایی هزینه‌های بالاتر برای کالاهای فروخته شده، شرکت‌ها می‌توانند سود کمتری را شناسایی کنند و در نتیجه مالیات کمتری پرداخت نمایند. این ویژگی باعث می‌شود که LIFO در این شرایط برای کسب‌وکارها مفید باشد.

نتیجه‌گیری

در نهایت، انتخاب میان روش FIFO و LIFO بستگی به شرایط اقتصادی، استراتژی مالی و وضعیت تورمی کشور دارد. در شرایط تورمی، روش LIFO می‌تواند به نفع شرکت‌ها باشد، چرا که مالیات کمتری بر اساس شناسایی سود کمتر پرداخت می‌شود. اما از سوی دیگر، روش FIFO از دیدگاه مقامات مالیاتی به دلیل شناسایی سود بیشتر و پرداخت مالیات بیشتر ترجیح داده می‌شود. بنابراین برای ارزیابی موجودی ها، روشی مناسب است که براساس اهداف مالی، قوانین مالیاتی و شرایط اقتصادی باشد.