اگر در دنیای حسابداری فعالیت می‌کنید یا به طور کلی با امور مالی سروکار دارید، قطعاً باید تفاوت‌های میان ترازنامه و تراز آزمایشی را بدانید. این دو گزارش از ظاهر مشابهی برخوردارند، اما در واقع تفاوت‌های زیادی دارند که درک آن‌ها برای انجام کارهای حسابداری دقیق و حرفه‌ای بسیار مهم است.
در این مقاله، به بررسی هفت تفاوت اساسی میان ترازنامه و تراز آزمایشی می‌پردازیم تا با شفافیت بیشتری بتوانید این دو گزارش را از هم تشخیص دهید و از آن‌ها به‌درستی استفاده کنید.
ترازنامه ��ورت مالیه، ولی تراز آزمایشی یک گزارش داخلیه
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های ترازنامه و تراز آزمایشی این است که ترازنامه یکی از صورت‌های مالی رسمی و نهایی به حساب می‌آید. صورت‌های مالی نهایی برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و مالی کسب‌وکار به کار می‌روند و معمولاً برای استفاده در خارج از واحد حسابداری تهیه می‌شوند. در مقابل، تراز آزمایشی صرفاً یک گزارش داخلی است که برای بررسی صحت و دقت ثبت‌ها و حساب‌های دفتر کل در داخل واحد حسابداری تهیه می‌شود.
ترازنامه فقط حساب‌های دائمیه، تراز آزمایشی هم دائمی و هم موقته
ترازنامه فقط حساب‌های دائمی یا دائمی/بلندمدت را شامل می‌شود. این حساب‌ها معمولاً به دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق مالکانه مربوط می‌شوند که وضعیت مالی شرکت را در پایان یک دوره مالی نشان می‌دهند. اما تراز آزمایشی علاوه بر حساب‌های دائمی، حساب‌های موقتی (مانند درآمدها و هزینه‌ها) را هم شامل می‌شود که برای بررسی وضعیت مالی در دوره‌های کوتاه‌مدت اهمیت دارند.
ترازنامه برای مخاطب بیرونیه، تراز آزمایشی فقط برای واحد حسابداریه
ترازنامه به‌طور کلی برای مخاطبان خارج از واحد حسابداری تهیه می‌شود. این مخاطبان ممکن است شامل سرمایه‌گذاران، مدیران، بانک‌ها، یا دیگر ارگان‌های نظارتی باشند که به اطلاعات مالی نیاز دارند. اما تراز آزمایشی فقط یک گزارش داخلی است که توسط تیم حسابداری تهیه و بررسی می‌شود و برای افراد خارج از واحد حسابداری مفهومی ندارد.
ترازنامه در پایان دوره مالی تهیه، ولی تراز آزمایشی ماهانه است
ترازنامه معمولاً در پایان یک دوره مالی (معمولاً سالانه یا فصلی) تهیه می‌شود تا وضعیت مالی شرکت در آن دوره خاص به‌طور جامع و دقیق منعکس شود. در حالی که تراز آزمایشی بیشتر به‌طور ماهانه یا در فواصل زمانی کوتاه‌مدت تهیه می‌شود تا تیم حسابداری بتواند توازن حساب‌ها را بررسی کرده و از صحت آن‌ها مطمئن شود.
فرمت این گزارش‌ها متفاوت است
یکی از تفاوت‌های بارز میان ترازنامه و تراز آزمایشی، فرمت و ساختار آن‌ها است. تراز آزمایشی در ساده‌ترین شکل خود معمولاً دو ستون دارد: یک ستون برای بدهکار و یک ستون برای بستانکار. این گزارش بیشتر به بررسی توازن حساب‌ها متمرکز است. اما ترازنامه ساختار پیچیده‌تری دارد و حساب‌ها به‌طور جداگانه در بخش‌های مختلف (مانند دارایی‌ها، بدهی‌ها، و حقوق مالکانه) دسته‌بندی می‌شوند و برای نشان دادن وضعیت مالی نهایی کسب‌وکار طراحی شده است.
منبع تهیه این گزارش‌ها متفاوت است
ترازنامه از روی تراز آزمایشی تهیه می‌شود. به عبارت دیگر، قبل از اینکه ترازنامه نهایی به‌عنوان گزارش رسمی منتشر شود، ابتدا تراز آزمایشی باید تنظیم و بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که تمامی حساب‌ها توازن دارند. بنابراین، تراز آزمایشی به‌عنوان ابزاری برای بررسی صحت و تطابق حساب‌ها به‌کار می‌رود، در حالی که ترازنامه یک گزارش نهایی است که پس از تأیید صحت داده‌ها در تراز آزمایشی تهیه می‌شود.
ترازنامه نیاز به تأیید حسابرس دارد، ولی تراز آزمایشی نه
یکی دیگر از تفاوت‌های مهم این است که ترازنامه نیاز به تأیید حسابرس دارد. حسابرس باید صحت و درستی اطلاعات موجود در ترازنامه را بررسی و تأیید کند تا از اعتبار آن اطمینان حاصل شود. اما تراز آزمایشی به‌عنوان یک گزارش داخلی نیاز به تأیید حسابرس ندارد و تنها درون واحد حسابداری برای بررسی صحت ثبت‌ها و توازن حساب‌ها به کار می‌رود.
نتیجه‌گیری
یادگیری تفاوت‌های میان ترازنامه و تراز آزمایشی می‌تواند به شما کمک کند تا درک بهتری از ساختار مالی کسب‌وکار خود داشته باشید. این تفاوت‌ها نشان می‌دهند که این دو گزارش هرچند از نظر ظاهر مشابه‌اند، اما اهداف و کاربردهای کاملاً متفاوتی دارند. ترازنامه برای تصمیمات مالی و استراتژیک خارجی به کار می‌رود، در حالی که تراز آزمایشی ابزاری داخلی است که صحت ثبت‌های حسابداری را تأیید می‌کند.
شناخت دقیق این تفاوت‌ها یکی از گام‌های مهم در مسیر حرفه‌ای شدن در حسابداری و مدیریت مالی است. پس از این به‌بعد، هنگام مواجهه با این دو گزارش، به‌راحتی می‌توانید تشخیص دهید که کدام‌یک برای تحلیل مالی و کدام‌یک برای بررسی صحت حساب‌ها به کار می‌روند.